Przedszkole Miejskie Specjalne nr 1
w Łodzi

Zabawom i ćwiczeniom można przypisać szczególne cele nauczania:

• dostrzeganie i wyrażanie agresywnych odczuć
• rozpoznawanie elementów wyzwalających w nas złość
• lepsze rozumienie samego siebie i innych ludzi
• opanowanie agresji i wściekłości, a także ich przezwyciężanie
• budowanie poczucia wartości samego siebie i silnej tożsamości
• nawiązywanie nieagresywnych kontaktów
• pokojowe rozwiązywanie konfliktów.

Nie wolno zmuszać dziecka do udziału w zabawie. Należy jasno przedstawić zasady i reguły, według których ma przebiegać zabawa. Po każdym ćwiczeniu (grze), należy zarezerwować czas na wyciszenie się, uspokojenie, zastanowienia i podzielenia się swoimi przeżyciami. Dziecko może opowiedzieć swoje wrażenia, ale może też wyrazić swoje przeżycia w formie rysunku, obrazka, pantomimy. Pedagog prowadzący zabawę nie musi mieć dodatkowych kompetencji, powinien jednak sam czerpać przyjemność z zabawy, w której bierze udział razem z dziećmi.

RĘKA NIE MUSI BIĆ. Wiele dzieci wykorzystuje swoje ręce przede wszystkim do bicia, szczypania i popychania. Dzięki temu ćwiczeniu doświadczają one tego, że rękoma można również nawiązywać przyjazne kontakty z innymi ludźmi. Dziecko siedzi naprzeciwko terapeuty i zamyka oczy. Prowadzący mówi co dziecko ma zrobić: „Siedzisz bardzo wygodnie, obie stopy opierają się pewnie o podłogę. Skoncentruj się na oddechu. Poczuj, jak on przychodzi i odchodzi, przychodzi i odchodzi, przychodzi i odchodzi ... Wydychasz cały twoją złość i napięcie. Stajesz się spokojny, coraz spokojniejszy ... Oddychasz głęboko i równo... Czujesz się bardzo dobrze... Połóż teraz twoją prawą rękę na lewej, dotykając do niej grzbietem dłoni. Poczuj jak twoja prawa ręka czuje się, leżąc na twojej lewej ręce. Pogłaskaj delikatnie palcem lewej rączki prawą rączkę po wewnętrznej stronie dłoni. Teraz głaskasz delikatnie wewnętrzną stronę twojej ręki. Czujesz tam pagórki i doliny, rowki i zaokrąglenia. Do czego potrzebujesz tej dłoni? Co możesz nią zrobić, kiedy jest ona taka miękka i odprężona jak teraz?” W tym momencie kończymy ćwiczenie albo zamieniamy dłonie. Zabawę można przeprowadzić również w parach: Co twoja dłoń może zrobić z dłonią drugiego dziecka? Co może ona uczynić, abyście się oboje dobrze czuli?” Najpierw uczestnicy powinni dobrać się samodzielnie parami, tak aby tworzyły je lubiące się osoby. Dopiero gdy wszyscy przyzwyczają się do charakteru ćwiczenia, tworzymy przypadkowe pary. Następnie przeprowadzamy końcową rozmowę. Jak dzieci czuły się w trakcie ćwiczenia i po jego zakończeniu? Do czego wykorzystują one swoje ręce na co dzień?

START RAKIETY. Ćwiczenie to zaczyna się od tego, że dziecko: bębni palcami po blacie stołu, najpierw cicho i powoli, a potem coraz szybciej i głośniej; uderza płaskimi dłońmi o stół, również z natężającą się głośnością i we właściwym tempie; tupie nogami, także tutaj zaczynając cicho i powoli, a potem coraz głośniej i szybciej; cicho naśladuje brzęczenie owadów, przechodzące aż do bardzo głośnego wrzasku; hałas i szybkość wykonywanych ruchów stopniowo wzrastają, dziecko wstaje gwałtownie ze swojego miejsca, wyrzucając z głośnym wrzaskiem ramiona do góry – rakieta wystartowała. Powoli dziecko znowu siada na swoim miejscu. Jego ruchy uspokajają się. Hałas przebrzmiewa, słychać już tylko cichutkie brzęczenie owadów, które stopniowo zanika, aż wszystko ucichnie - rakieta znika za chmurami.

WŚCIEKŁY JAK DZIKIE ZWIERZĘ. Dziecko otrzymuje zadanie: „Wyobraź sobie, że jesteś zwierzęciem. Jakie zwierzę wybrałbyś? Przeobraź się w nie. Jesteś spokojny, łagodny i nie myślisz o niczym złym. Aż nagle pojawia się jakieś inne zwierzę, z którym kiedyś bardzo się kłóciłeś i na które jeszcze jesteś wściekły. Co się teraz stanie?. Co zrobisz?. Co zrobi to drugie zwierzę?.” Każde dziecko maluje lub opisuje dalszy przebieg tej opowieści. Wszystkie historyjki terapeuta omawia z dzieckiem.

DARCIE PAPIERU. Dziecko rozpoczyna ćwiczenie przez podniesienie prawych rąk i przyrzeczenie pomocy w sprzątaniu po zakończeniu zabawy. Wyjaśniamy, że będziemy wypuszczać złe uczucia. Spędzamy kilka minut na omówieniu różnych uczuć i różnorodnych sytuacji, które te uczucia wywołują. Następnie pokazujemy dziecku jak będziemy drzeć papier. Zbieramy małe kawałki na środku pokoju. Kiedy mamy już pokaźny zbiór, razem z dzieckiem zaczynamy wyrzucać kawałki papieru w powietrze. Po zakończeniu zabawy nadchodzi moment sprzątania! Kiedy wszystko jest uporządkowane, zastanawiamy się nad tym, jak czują się one teraz po upuszczeniu całej energii i rozładowaniu wszystkich emocji.

WYSIADYWANIE ZŁOŚCI. Konflikty powinny być rozwiązywane we właściwy sposób. Doskonałą możliwością jest tutaj ich „wysiadywanie” na specjalnych „krzesłach złości”. Zalecane jest szczególne oznaczenie „krzeseł złości”, np. poprzez namalowanie na nich wykrzywionych z wściekłości twarzy albo ozdobienie „ognistymi” kolorami. siedząc w kąciku dziecko może wykrzyczeć lub powiedzieć co jest powodem jego złości.

GRUPOWY OBRAZEK. Każde dziecko otrzymuje kartkę z bloku rysunkowego.Teraz prowadzący podaje określony temat i zaczynają malować dowolny obrazek. Po krótkim czasie, na sygnał dziecko przekazuje swoją kartkę sąsiadowi - nauczycielowi. Ten dodaje do obrazka kolejne detale, aż na ponowny sygnał będzie musiał go znowu oddać dziecku. Jak wyglądają obrazki, gdy przeszły już przez ręce kolejno dziecka i nauczyciela? Twórczość swobodna – malowanie rękoma, pędzlami itp. Jeżeli potrzebne będzie przeprowadzenie drugiej rundy, aby dokończyć obrazki, należy to zrobić.

ROZPOZNAWANIE PRZYCZYN ZŁOŚCI I AGRESJI. Zabawa - Złości mnie... Każde dziecko wypisuje na kartce litery swojego imienia jedna pod drugą i szuka do każdej z nich dowolnego wyrazu – nazwy wydarzenia, które może szczególnie go złościć, irytować, (dzieci nie piszą, zabawę przeprowadzamy ustnie) np. M matematyka, O okropna pogoda, N niedokończona praca domowa, I ironiczne spojrzenie, K karny rzut w meczu, A „a nie mówiłem...”. Rozumienie siebie samych i innych ludzi

INDIAŃSKIE ZNAKI. Dziecko stoi zwrócone twarzą do nauczyciela. Zabawa polega na wywoływaniu przez nauczyciela dziecka i wydawaniu mu poleceń. Poruszam się jak...Dziecko spaceruje po sali, a następnie otrzymuje instrukcję, aby zaczęło się poruszać: Stawiając najdłuższe kroki jak potrafią; Podskakując na jednej nodze; Chodząc na czworakach; Skacząc na obu nogach razem; Chodząc na piętach; Chodząc krokiem tanecznym; Chodząc jak najdziwniejszymi krokami; Chodząc z dzbanem na głowie; Chodząc niosąc obiad na tacy; Chodząc po wąskiej kładce.

KALAMBURY. Dzieci losują karteczki z wypisanymi stanami emocjonalnymi. Następnie pokazują ten stan nie używając słów, reszta grupy próbuje zgadnąć.

NIEDOKOŃCZONE ZDANIA. Uczestnicy siedzą w kole, prowadzący podaje początek zdania i prosi uczestników o ich dokończenie, w takiej kolejności, w jakiej siedzą. Można zmieniać kierunek po każdej rundzie, uczestnicy mają prawo zrezygnować z dokończenia jakiegoś ze zdań. Niedokończone zdania: Dzisiaj czuję się...... Najbardziej czuję się szczęśliwy, gdy..... Najważniejsza cecha przyjaciela to moim zdaniem...... Nie lubię u innych...... Dwa słowa opisujące mnie to....... Jest mi smutno, kiedy......itp.

WOREK WŚCIEKŁOŚCI. Z przygotowanego wcześniej przez prowadzącego worka z różnymi, niewielkimi przedmiotami (piłeczka do tenisa stołowego, zapałka, patyk, sznurek, papier, ołówek, plastelina itp.) każde dziecko wyjmuje sobie jedną rzecz, która kojarzy mu się ze złościła lub agresją. Dlaczego wybrany został właśnie ten przedmiot?

ZAKOŃCZENIE ZAJĘĆ: zabawa muzyczno – ruchowa „Lustra” (sł. A. Kornacka, muz. D. Walichniewicz). Dzieci naśladują ruchem treść piosenki: „dobieramy się parami, żegnamy się oklaskami, pocieramy się noskami i stykamy się łokciami, chwytamy ręce kolegi, trenujemy razem biegi, a teraz wszyscy kucamy, i swoje ręce puszczamy, a na podłodze parami, stopami się spotykamy, i za ręce się chwytamy, delikatnie się bujamy, teraz wstajemy parami, jesteśmy swymi lustrami, jeden z nas ruch pokazuje, a drugi go naśladuje.” Na zakończenie zajęć dzieci ustawiają się w kole i głośno powtarzają rymowankę: „Najważniejsza rzecz na świecie to jest przyjaźń! Od dziś wszyscy o tym wiecie!”

mgr Justyna Przybylska